Zo vader, zo zoon - Appeltaart met Bachroom
Inleiding
Welkom bij het inmiddels jaarlijkse Appeltaart met Bachroom-concert van het StringWood Ensemble! Dit jaar hebben we gekozen voor het thema “Zo vader, zo zoon”. Tijdens dit concert nemen we een kijkje bij enkele muzikale families waarbij het componeren van muziek in het bloed zat. Bach, de “vader der componisten”, gaf zijn componeergenen door aan maar liefst drie van zijn zonen, en wist u dat Mozart zijn talent ook niet van een vreemde meekreeg? En wie kent er niet de walsen van vader en zoon Strauss! Ook brengen we in samenwerking met de Katwijkse popzanger Jan den Hollander een eerbetoon aan alle vaders met eigen bewerkingen van diverse popnummers over vaders.
Musici
StringWood Ensemble
Novilé Maceinaité (viool), Eva de Vries (viool), Jurriaan Klapwijk (altviool), Jobine Siekman (cello) en Denise van Leeuwen (klarinet)
Jan den Hollander, zang en gitaar
Programma
Invention no. 1, 4, 15, 8 J.S. Bach
Duet Wq. 142 (H636) C.P.E. Bach, arr. Jurriaan Klapwijk
Divertimento no. 3 L. Mozart
Klarinetconcert, deel 2 Adagio W.A. Mozart
Het Dorp, Wim Sonneveld J. Ferrat, arr. Emma Rhebergen
Der Erlkönig F. Schubert, arr. C.G. Wolff
Soon, Snow Patrol G. Lightbody, arr. Denise van Leeuwen
Papa S. Bos, arr. Denise van Leeuwen
3 Inventionen H. Andriessen
Quartetto Buffo J. Andriessen
The living years, Mike & The Mechanics B.A. Robertson, M. Rutherford
Rosen aus dem Süden Joh. Strauss Sr, arr. Emma Rhebergen
Radetzky March Joh. Strauss Jr, arr. Denise van Leeuwen
Dichterbij huis Jan den Hollander, arr. Kees van der Heidt
Programmatoelichting
J.S. Bach en C. Ph. E. Bach
Carl Philipp Emmanuel was de vijfde zoon van twintig kinderen van Johann Sebastian. Van jongs af aan was het duidelijk dat hij muzikaal begaafd was. Zijn vader onderwees hem in de fundamenten van de muziek. Johann Sebastian stond erop dat zijn kinderen een grondige muzikale opleiding kregen, en hij besteedde veel tijd aan het begeleiden van Carl Philipp in het spelen van de klavecimbel en het componeren. Naarmate Carl Philipp ouder werd, ontwikkelde hij zijn eigen muzikale stijl, die soms afweek van de barokke tradities van zijn vader en werd een pionier van de overgang naar de klassieke periode. Naar het overlijden van zijn vader eerde Carl Philipp hem door de muziek van Johann Sebastian te promoten. Carl Philipp speelde een cruciale rol in de verspreiding van zijn vaders composities, waardoor Johann Sebastian’s muziek ook in latere generaties werd gewaardeerd.
Leopold Mozart en Wolfgang Amadeus Mozart
De band tussen vader en zoon Mozart was zeer intens. Als wonderkind werd Amadeus langs alle europese hoven gevoerd om zijn piano-, viool- en componeerkunsten te laten zien en horen. Leopold was ook Amadeus’ voornaamste onderwijzer in de muziek. Als je de film Amadeus moet geloven was de relatie tussen vader en zoon lang niet altijd even makkelijk en zou in de opera Don Giovanni de verhouding tussen de strenge vaderfiguur Il Commendatore en de losbandige Don Giovanni een verwerking zijn van hoe Wolfgang zijn band met zijn vader zag.
F. Schubert – der Erlkönig
Der Erlkonig was oorspronkelijk een gedicht van Johann Wolfgang von Goethe en op muziek gezet door Franz Schubert. De compositie van Schubert heeft meerdere bewerkingen van andere componisten geïnspireerd, waaronder deze bewerking voor viool en altviool van Carl Gotliebb Wolff. Het gedicht gaat over een dolle rit te paard van een vader met zijn kind dat erg ziek is en in zijn koortsdromen wordt lastig gevallen door de koning der elven. Het gedicht loopt helaas niet goed af.
Hendrik Andriessen en Jurriaan Andriessen
De familie Andriessen is sinds de vorige eeuw een belangrijke naam in het Nederlandse culturele leven als familie met veel kunstenaars, muzikanten en componisten. Vader Hendrik was lang organist in Haarlem en docent aan het conservatorium van Amsterdam en daarnaast componeerde hij. Later verruilde hij Haarlem voor Utrecht en was aldaar ook docent en directeur van het conservatorium. Jurriaan Andriessen begon zijn studies bij zijn vader en studeerde verder in Parijs bij Olivier Messiaen. Zijn muziek bevat jazz invloeden en hij schreef ook voor film. Zijn broer Louis Andriessen was ook componist en behoorde tot de meer vooruitstrevende en moderne stroming in Nederland.
Johann sr Strauss en Johann jr Stauss
Johann Strauss Sr. en Johann Strauss Jr. worden vaak genoemd in dezelfde adem als het gaat om de walsmuziek, maar hun relatie was verre van harmonieus. Deze vader en zoon deelden een achternaam en een muzikale gave, maar hun persoonlijke en professionele levens waren gevuld met spanningen en conflicten. Strauss Sr. was een strenge en, door zijn bloeiende carrière, vaak afwezige vader.
Ondanks juniors verlangen om in de voetsporen van zijn vader te treden, werden zijn muzikale aspiraties aanvankelijk door zijn vader ontmoedigd. De vader wilde niet dat zijn zoon het zware muzikale pad zou volgen en hoopte dat hij een stabielere carrière zou kiezen. Toen senior zijn gezin verliet voor een andere vrouw, veranderde het leven van de jonge Johann drastisch. Hij nam de rol van kostwinner voor zijn familie op zich en besloot serieus werk te maken van zijn muzikale carrière, ondanks de afkeuring van zijn vader. Dit besluit leidde tot een breuk tussen hen. De rivaliteit tussen hen werd een publiek schouwspel, met hun orkesten die soms tegenover elkaar stonden tijdens dezelfde evenementen. Ondanks deze concurrentie, kan men niet ontkennen dat de nalatenschap van Johann Strauss Sr. de weg had geplaveid voor het succes van zijn zoon.